کشور ایران یکی از 10 کشور برتر جهان در زمینه تولید محصولات فولادی است و حجم قابل‌توجهی از تولیدات سالانه خود را به بازارهای خارجی صادر می‌کند. بااین‌حال، آمارهای اعلام شده توسط مرکز جهانی فولاد نشان می‌دهند که تولید محصولات فولادی تنها در دو ماه اول سال 1401 در مقایسه با همین بازه زمانی در سال 1400، تقریباً 600 هزار تن کاهش‌ یافته است. درحالی‌که کاهش حجم تولید و عرضه، باید قیمت لوله‌های داربستی را افزایش دهد، در 5 ماه اول سال شاهد کاهش 26 درصدی آن بوده‌ایم.

اصلی‌ترین دلایل کاهش قیمت لوله داربستی، نرخ‌شکنی و تخفیفات چشمگیر روسیه و تصمیمات دولت مبنی بر تصویب عوارض صادراتی بوده است. دولت به‌منظور کاهش صادرات و متعادل کردن بازار داخلی، دست به تصویب لایحه‌ای زد که شاهرگ صادرات ایران را زیر تیغ قرارداد. درحالی‌که عوارض اعمال شده باعث کاهش حجم صادرات محصولات فولادی از جمله لوله داربستی شده بود، ناگهان کشور روسیه برای بیرون کشیدن خود از زیر فشار تحریم‌ها، به نرخ‌شکنی رو آورد. به‌این‌ترتیب، محصولات باکیفیت روسیه با قیمتی ارزان‌تر از مقاطع فولادی ایران وارد بازار شدند و بازارهای مهمی مانند کره، تایلند و چین را از چنگ تولیدکنندگان ایرانی درآوردند.

پتانسیل های صنعت فولاد ایران برای حجم بالای صادرات

بخش مهمی از درآمدهای ارزی ایرانی، به ‌واسطه صادرات محصولات فولادی به دست می‌آید. محصولات فولادی ایران علاوه بر قیمت مناسب خود، از کیفیت رقابتی و بسیار مناسبی نیز برخوردار هستند که شایستگی حضور در بازارهای جهانی و صادرات را به آن‌ها می‌دهد. این شایستگی به‌ واسطه 4 عامل اصلی میسر شده است که شامل موارد زیر هستند:

1. معادن متعدد

کشور پهناور ایران، معادن متعددی دارد که سالانه حجم زیادی فولاد مرغوب از دل آن‌ها بیرون می‌آید و به شمش فولاد تبدیل می‌شود. درحالی‌که بسیاری از کشورهای صادرکننده فولاد برای تولید محصولات خود به شمش فولاد و مواد اولیه وارداتی نیاز دارند، ایران قادر به تأمین مهم‌ترین مواد اولیه لوله‌های داربستی و سایر پروفیل‌های فولادی خود است. این امر توانسته است هزینه‌های تولید لوله‌ها را تا حد زیادی کاهش دهد.

2. منابع عظیم نفت و گاز

صنایع مختلف، انرژی و سوخت زیادی برای تولید محصولات خود مصرف می‌کنند. کارخانه‌های فولادی ایران، از این ‌جهت نیز یک پله بالاتر از بسیاری کشورهای جهان قرار دارند؛ زیرا ایران با منابع نفت و گاز خود، مشهور است و می‌تواند انرژی مصرفی تولیدکنندگان مقاطع فولادی را با هزینه پایین‌تری تولید کند؛ بنابراین، هزینه تولید، باز هم برای شرکت‌های ایرانی ارزان‌تر تمام می‌شود و تولیدکنندگان می‌توانند سود حاشیه‌ای بیشتری را در جیب خود قرار دهند.

 

 

3. موقعیت جغرافیایی مطلوب

ایران موقعیت جغرافیایی خاصی دارد و می‌تواند از هر سه مسیر آبی، زمینی و هوایی با تمام کشورهای جهان مبادله داشته باشد؛ بنابراین، هزینه‌های حمل‌ونقل برای کشورهایی که فولاد مورد نیاز خود را از ایران تأمین می‌کنند، بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر خواهد بود. از طرف دیگر، ایران به دلیل گستردگی خود، همسایه‌های زیادی دارد. به‌این‌ترتیب، بخش عمده محصولات فولادی ایران به کشورهای ترکیه، عراق، عمان، قطر، گرجستان، افغانستان، پاکستان، کویت، قبرس، ترکمنستان، ارمنستان و سوریه صادر می‌شود.

4. استانداردها و تجهیزات پیشرفته

در دسترس‌ بودن مواد اولیه و سوخت ارزان‌قیمت، فرصت بسیار خوبی برای تولید محصولات باکیفیت در اختیار شرکت‌های داخلی قرار داده است. بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی نیز با بهره‌گیری از این فرصت و استفاده از تجهیزات پیشرفته و به‌روز، کیفیت لوله‌های داربستی خود را افزایش داده‌اند تا امکان رقابت در بازارهای خارجی و افزایش سهم خود در سبد صادرات کشور را پیدا کنند.

بررسی میزان تولید و صادرات لوله داربست

در حال حاضر میزان صادرات لوله‌های داربستی نیز مانند سایر محصولات فولادی نزدیک به صفر است؛ بنابراین، حجم زیادی از تولیدات قبلی در بازار داخلی انباشته شده‌اند. به دلیل کاهش پروژه‌های عمرانی دولت و ساختمان‌سازی توسط مردم، تقاضای بازار داخلی نیز کاهش چشمگیری پیدا کرده است. بر اساس قیمت‌های اعلام شده در سایت آیین صنعت، قیمت لوله داربستی در ماه‌های گذشته، روند نزولی خود را حفظ کرده است. این در حالی است که داربست و بست داربست در فصول گرم سال، بیشترین میزان تقاضا را دارد و معمولاً در این مدت گران‌تر است. در چنین شرایطی تولیدکننده تصمیم به کاهش تولید می‌گیرد تا نمودار عرضه و تقاضا را به وضعیت متعادل خود بازگرداند و ارزش محصولات خود را حفظ کند.

 

 

سخن پایانی

با توجه ‌به پتانسیل‌های صنعت فولاد ایران و میزان محصولات مازاد بر مصرف داخلی، به ‌دست ‌آوردن مجدد بازارهای مهم، برای ایران امکان‌پذیر است. در این میان، کاهش قیمت لوله‌های داربستی در بازار داخلی توانسته فرصت مناسبی برای پیمانکاران و مصرف‌کنندگان داخلی ایجاد کند تا بهترین و باکیفیت‌ترین لوله‌ها را با قیمت کمتر خریداری کنند. بااین‌حال، مسئولان دولتی باید توجهی به بازار فولاد کشور داشته باشند تا این صنعت، رمق و توان تولید خود را از دست ندهد و با قدرت به فعالیت خود ادامه دهد.